Özgüvenli bir birey yetiştirmek ailelerin belki de çocukların gelişiminde önem verdikleri konuların en başında gelir. Özgüven neden bu kadar önemlidir peki?
Özgüven; kişinin değer duygusu olarak kısaca tanımlayabiliriz ve belki de fark etmesek de hayatı, başkalarını, kendimizi nasıl gördüğümüzü ve davrandığımızı etkileyen bir özelliktir.
Özgüven aslında sanılandan çok daha erken; yani daha küçücük bir bebekken başlayan ve zaman ilerledikçe yavaş yavaş oturan bir süreçtir. Bu nedenle özgüvenin ilk tohumlarının ekildiği alan aslında çekirdek aileyle birliktedir ve çocuklar kendilerine en yakın olanların tepkilerinden bu ekilen tohum yeşerir. Yani ebeveynler, çocuklarının öz-değer duygusu üzerinde en büyük etkiye sahip kişiler oluyor.
Yardım mı ediyorsunuz yoksa zarar mı veriyorsunuz?
Ancak bu aşamada eleştirilir, aşırı kontrol edilir ya da kendilerini gösterme fırsatı verilmezse, hayatta kalma becerilerinde kendilerini yetersiz hissetmeye başlarlar ve daha sonra başkalarına bağımlı hale gelebilirler çünkü yeteneklerinde utanç veya şüphe hissedebilirler.
Bu esnada ebeveynlerde hassas bir denge gerekiyor. Ebeveynlerin çocukların yerine ihtiyaçlarını gidermesi, iyi bir amaca hizmet ediyor bile olsa tam aksine, özgüvenlerini geliştirmez ve onu kendi kaynaklarına güvenme açısından yetersiz bırakmaya başlar. Bu da çocukların dış dünya ile tanıştıkları zaman kendilerini güvensiz ve tehlikede hissetmelerine sebep olur. Çocuk için her şeyi yapmamaya çalışmalı, ancak belirli bir görevde başarısız olursa da bu başarısızlığı ve/veya kazalarının tahammül edilebilir olması gerekiyor. Aslında çocuklar bir dereceye kadar hayal kırıklığını kaldırabilir ve büyüdükçe de bu eşik gittikçe yükselir. Bu yüzden bir hata yaptığında “Sen kötü/yaramaz bir çocuksun” yerine “Bu yaptığın yanlış bir hareket” demeniz kendisinin değil yaptığı davranışın doğru olmadığını ona gösterir.
Siz neler yapabilirsiniz?
Öncelikle çocuğunuzun dünyayı kendi kendine keşfetmesi ve öğrenmesi için teşvik edin. Anne babalar bazen olabilecek tehlikeleri ve hataları önceden görebilir, koruma içgüdüsüyle hareket ederek çocuğun bu zorluklardan geçmesini önleyebiliyorlar. Fakat çocuğunuzun ileriki yaşamında da sıkça karşısına çıkacak bu yanlışlara karşı kendi kendine yetme, kendini koruma ve kendine güvenerek hareket etme kabiliyeti de elinden alınmış olunabiliyor. Bu durumda çocuklar çoğu zaman bu ve benzeri durumlarda kendi becerilerine güvenmek yerine en yakınlarından yine yardım bekliyor.
Bununla birlikte beklentilerinizi uygun tutmanız da çok değerli çünkü bazı beklentiler onun erişemeyeceği bir hedef olduğu zaman değersizlik hislerini de beraber getirebilir. Son olarak her yaş grubundaki çocuğun öğrenebileceği mutlaka yeni bir şey vardır, bu yeni deneyimleri de özgüvenin artması için bir fırsat olarak görebilirsiniz.
